Basic HTML Version
92
MESLEKİ ve TEKNİK EĞİTİM ÇALIŞTAYI
Bu çalışmada, ülkemizde rasyonel bir mesleki eğitim sistemi ortaya çıkarılması çalışmalarına
ışık tutması amacıyla altı ülkenin mesleki eğitim programları ele alınmıştır. Ele alınan ülkeler,
okulların sistem içerisindeki rolüne göre yapısı açısından bir modele örnek teşkil eden ül-
keler olması dolayısı ile seçilmiştir. Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri yükseköğretime
kadar tam zamanlı örgün eğitimin ağırlıklı olduğu okul modeline, Almanya ve Fransa genel
eğitimle işe dayalı çıraklık eğitimi sisteminin birlikte uygulandığı ikili modele; İngiltere ise bu
iki modelin bazı ögelerinin bulunduğu karma modele örnek olarak gösterilmeleri nedeniyle
çalışmada yer almıştır (Cantor, 1991).
Modellerin incelenmesinden genel olarak eğitim, özel olarak mesleki eğitimin veriliş şeklini
belirleyen unsurun ülkelerin kültürel ve sosyal yapıları olduğu ortaya çıkmaktadır. Dünyada
genel olarak geçerli, mükemmel tek bir mesleki eğitim sistemi yoktur. Türkiye’nin modelini
de tartışırken, belirleyici olan unsurun kültürel kabullerimiz ve sosyal değerlerimiz olduğu
unutulmamalıdır. Bu bağlamda hiçbir modelin Türkiye tarafından olduğu gibi benimseme-
sinin mümkün olmadığı, Türkiye’nin kendi yolunu kendisi bulmak mecburiyetinde olduğu
görülmektedir.
1. ABD’de Mesleki Eğitim Programları ve İş Yeri Eğitimi/Staj
Uygulamaları
Amerika Birleşik Devletleri’nde uzmanlaşmış mesleki eğitim genel olarak lise sonrası,
Türkiye’deki meslek yüksekokulu benzeri yapılanmış ve aynı seviyede bulunan “two year col-
lege” lerde verilmektedir. Bu meslek yüksekokulları, “community colleges - kamu” ve” junior
colleges - özel” olarak ikiye ayrılmaktadır. Öğrenciler bu kurumlardan, başarı durumları ve
istekleri doğrultusunda lisans (yüksekokul veya üniversite) eğitimine geçiş yapabilmektedir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaöğretimde öğrenciler, uzmanlaştırılmaksızın verilen seç-
meli derslerle mesleki eğitime yönlendirilmektedirler. Lise bitimine kadar temel becerilerin
kazandırılması hedeflenmektedir. Meslek dersleri de verilebilmektedir ancak sınırlıdır. Çok
sınırlı sayıda meslek lisesi bulunmaktadır.
Şekil 3. Basitleştirilmiş ABD Eğitim Sistemi Diyagramı
Mesleki eğitim veren kurumlar, devam hususunda esnek uygulamalar benimsemişlerdir.
Öğrenciler 1) okula kayıtlı iken çalışarak 2) kesintili katılım ile 3) tam zamanlı katılım ile
4) zorunlu eğitim sonrası istedikleri zaman başlayarak bu okullarda eğitim alabilmektedir.
Yükseköğretim mesleki ve teknik eğitim kurumlarında verilen eğitimin uygulamalı olmasının
53
yükseköğretime kadar tam zamanlı örgün eğitimin ağırlıklı olduğu okul modeline, Almanya
ve Fransa genel eğitimle işe dayalı çıraklık eğitimi sisteminin birlikte uygulandığı ikili modele;
İngiltere ise bu iki modelin bazı ögelerinin bulund ğu karma m dele örn k olarak
gösterilmeleri nedeniyle çalışmada yer almıştır (Cantor, 1991).
Modellerin incelenmesinden genel olarak eğitim, özel olarak mesleki eğitimin veriliş
şeklini belirleyen unsurun ülkelerin kültürel ve sosyal yapıları olduğu ortaya çıkmaktadır.
D nyada genel olarak geçerli, mükemmel tek bir mesleki eğitim sistemi yoktur. Türkiye’nin
modelini de tartışırken, belirleyici olan unsurun kültürel kabullerimiz ve sosyal değerlerimiz
olduğu unutulmamalıdır. Bu bağlamda hiçbir modelin Türkiye tarafından olduğu gibi
benimsemesinin mümkün olmadığı, Türkiye’nin kendi yolunu kendisi bulmak
mecburiyetinde olduğu görülmektedir.
2. ABD’de Mesleki Eğitim Programları ve İş Yeri Eğitimi/Staj Uygulamaları
Amerika Birleşik Devletleri’nde uzmanlaşmış mesleki eğitim genel olarak lise sonrası,
Türkiye’deki mesl
kulu benzeri yapılanmış ve aynı seviyed bul na “two year
college” lerde verilmektedir. Bu meslek yüksekokulları, “community colleges - kamu” ve”
junior colleges - özel” olarak ikiye ayrılmaktadır. Öğrenciler bu kurumlardan, başarı
durumları v istekleri doğrultusund lisans (yüksekokul veya üniversite) eğitimine geçiş
yapabilmektedir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaöğretimde öğrenciler, uzmanlaştırılmaksızın verilen
seçmeli derslerle m sl ki eğitime yönlendirilmekt dirler. Lise bitimine k dar temel
becerilerin kazandırılması hedeflenmektedir. Meslek dersleri de verilebilmektedir ancak
sınırlıdır. Çok sınırlı sayıda meslek lisesi bulunmaktadır.
Şekil 3. Basitleştirilmiş ABD Eğitim Sistemi Diyagramı
Mesleki eğitim veren kurumlar, devam hususunda esnek uygulamalar
benimsemişlerdir. Öğrenciler 1) okula kayıtlı iken çalışarak 2) kesintili katılım ile 3) tam
zamanlı katılım ile 4) zorunlu eğitim sonrası istedikleri zaman başlayarak bu okullarda eğiti
alabilm ktedir. Yükseköğretim mesleki ve teknik eğitim kurumlarında verilen eğitimin
uygulamalı olmasının yanında, öğrencilerin okul dışında da tecrübe edinmeleri
beklenmektedir. Bu nedenle, öğrenciler alanlarıyla ilgili özel ya da devlet işletmelerinde
uygulama yap aktadırlar. Öğrenim görmekte ol n öğrenc l rin staj eğitimi bazı eğitim
kurumlarında zorunlu bazılarında ise isteğe bağlı olarak belirlenmiştir. Çoğu özel meslek-
teknik yüksekokulları öğrencilerin istihdamını kendi bünyesinde sağlamaktadır. İstihdam
Yaş 6
12
16
18 18
20
22
Bazı eyaletlerde zorunlu
eğitim 18 yaşına kadar
uzamaktadır.
İLKOKUL
LİSANSÜSTÜ
İKİ YILLIK YÜKSEKOKULLAR
(COMMUNITY COLLEGES)
YÜKSEKOKULLAR
(UNDERGRADUATE PROGRAMS)
ÜNİVERSİTE
ORTAÖĞRETİM