Basic HTML Version
112
MESLEKİ ve TEKNİK EĞİTİM ÇALIŞTAYI
Gelişmiş Ülkelerde Mesleki Eğitimin Yönetimi,
Finansmanı ve Sektörle İlişkileri
1. Giriş
Kuramsal Çerçeve, Mesleki Eğitimin Finansmanı
Mesleki ve teknik eğitimin özellikle sanayileşmede, klasik eğitimin ise bir ülkenin kültürel ve
sosyal yönden kalkınmasında rol oynadığını, teknik eğitimin insan sermayesine yapılan bir
yatırım, klasik eğitimin ise daha çok tüketim malı/hizmeti olduğunu belirtmektedir. Karma
mallar olarak sınıflandırılan lise düzeyindeki klasik ve mesleki ve teknik okulların, sosyal fayda-
sının ya da dışsallıklarının karşılığı olarak devlet bütçesinden sağlanan vergilerle ve fayda ilke-
sine uygun olarak sağlanan harçlarla finanse edildiğini belirtmektedir. Ercan (1998, s.24-26)
eğitimin finansmanına, maliyet-fayda boyutundan bakarak, eğer eğitim hizmetlerinden yara-
lananlar, bu hizmetin karşılığında gelecekte bir kazanç elde ediyorsa, gelecekte elde edeceği
bireysel kazancın bugünkü maliyetini de yüklenmesi gerektiği düşüncesinin, 1970’li yıllardan
sonra Dünya Bankası, IMF ve OECD’nin analizleri ile bu yöndeki düşüncelerin gelişmesine
yol açtığını belirtmektedir. Neo-liberalizmin 1970’li yıllardan beri gündeme getirdiği hizmet-
ten yararlananlar öder ilkesinin, eğitim için de geçerli kılınmaya çalışıldığını belirtmektedir.
Mesleki ve teknik ortaöğretimin finansmanının karşılanması konusunda diğer ortaöğretim
okullarından farklı olarak, eğitimin bazı dışsallığından en çok yararlanan işverenlerin, eğitimin
etkililiğini artırmak için katkı sağladıkları görülmektedir. Toplumdaki dezavantajlı grupların
çalışma yaşamına kazandırılmasını sağlamak amacıyla, özellikle mesleki ve teknik okullarda
verilen meslek edindirme kurslarının etkililiğini artırmak için okulların makine ve ekipman
altyapısının güçlendirilmesinde gönüllü katkıların olduğu görülmektedir.
Dünyada teknolojinin yayılması/satılması ve küresel sermayenin gereksinimi olan teknik insan
gücünün yetiştirilmesini, hatta gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş ve sanayileşmiş ülkelere
doğru nitelikli işgücünün ve beyin göçünü sağlamak amacıyla küresel aktörler, hibe veya kre-
dilerle mesleki ve teknik öğretimin finansmanına katkı sağlamaktadırlar.
Mesleki ve teknik öğretimin finansmanın karşılanmasında daha çok özel kesimin ve işveren-
lerin bu eğitim türünü finanse etmesi ve herhangi bir ülkenin sınırlı eğitim bütçesi ile çok
uluslu bir firmanın yerel dalında çalışacak olan bir teknik uzmanın eğitimini finanse etmeme-
si, ayrıca kişilerin eğitim finansmanında bireysel sorumluluğun da olması gerektiği vurgulan-
maktadır (Psacharopoulos, 1990, s. 160).
Mesleki eğitim ve programlara ilişkin finans sistemi, kaynakları ve bunlara dair uygulama-
ların, ülkeler arasında önemli farklılıklar gösterdiğini, genel olarak mesleki eğitimin vergiler,
işverenler, faydalananlar ve gönüllü çabalarla finanse edildiğini belirtilmektedir (Masri (1998,
s. 37-38).